Książka składa się z trzech działów i trzech rodzajów artykułów. Pierwszy, obejmujący wprowadzenie, artykuł Łukasza Ostrowskiego, poszukujący specyficznych cech sytuacji narodu bez państwa oraz związków w naszym myśleniu koncepcji państwa i narodu, artykuł Macieja Witkowskiego wskazujący pewien sposób obrony własnych interesów przez kultury bez państwa oraz opracowanie Julity Pieńkosz, ukazujące swoistość refleksji socjologicznej powstającej na gruncie narodów pozbawionych bytu państwowego. Część druga to teksty poświęcone dwum przypadkom grup kulturowych, traktowanych jako regionalne, etniczne lub nawet jako odrębne narody; są to teksty Cezarego Obracht-Prondzyńskiego i Moniki Mazurek poświęcone Kaszubom i Justyny Kijonki-Niezabitowskiej – Ślązakom. Ostatni dział prezentuje artykuły zajmujące się jeszcze innymi przypadkami kultur bezpaństwowych i odniesieniami do nich. Są to artykuły Ewy Szczecińskiej Musielak o użytkach robionych z odniesień do kultury Prusów oraz tekst Małgorzaty Głowackiej-Grajper przedstawiający sytuację kulturowych odniesień „Kresowiaków” – osób, które utraciły swoją ojczyznę prywatną, stały się poprzez zmianę granic reprezentantami zbiorowości żyjącej w obrębie własnej państwowości, ale zarazem reprezentującymi jej fragment narodu polskiego żyjącego poza tą państwowością.

Z artykułu Ewy Nowickiej